De
vijf boeken die het meeste indruk hebben gemaakt of mijn denken hebben
veranderd? Moeilijke opgave en niet alleen omdat het laatste boek vaak het
meest blijft hangen Nu ik bijna 50 ben, heb ik misschien 35 jaar lang 30 romans
per jaar gelezen, grofweg 1000 dus. Hoe moet je daar 5 uit kiezen? Gelukkig
houd ik sinds een jaar of twintig alle boeken die ik lees bij, in een rood
notitieboekje, waarbij de indrukwekkendste (een of twee per jaar) voorzien
worden van een uitroepteken. Waarom? Om nog eens te herlezen (wat ik nooit doe,
geen groter geluk dan een nieuw boek), om aan te raden, of cadeau te geven.
Achter in het boekje staan de lekkerste recepten. Natuurlijk maakt lichte paniek
zich van me meester als ik het Rode Boekje even niet kan vinden. Goed, uit die
ongeveer 30 indrukwekkendste boeken een selectie van de meest recente, tamelijk
willekeurig dacht ik. Maar als ik zo kijk gaat het veel over Het Kwaad. Toeval?
Jonathan Littell - De Welwillenden
Over de Welwillenden is natuurlijk niets origineels meer te zeggen. Margot Dijkgraaf schreef in de NRC ''het lezen was een beproeving. Niet alleen wegens de omvang (960 dichtbedrukte pagina’s), maar ook vanwege de uitgebreide gruwelen, de martelingen, de verminkingen, de plastische beschrijvingen van de Endlösung, van de gehangenen (hun erectie en hun ejaculatie), de honger, de onmenselijkheid, het bloed en de pijn die van de pagina’s spatten. (...) vooral in zijn psychologie overtuigde de roman mij geenszins. (...) De lezer beschouwt hem (de hoofdpersoon) in de loop van het boek als een zielige en pathetische figuur, die in vredestijd bij de psychiater zou zijn beland.'' Dat laatste klopt denk ik, maar als psychiater vond ik juist dát fascinerend. De hoofdpersoon wordt met al zijn psychopathie en narcisme als de verpersoonlijking van Het Kwaad neergezet, maar heeft een net te wankel zelfbeeld en net iets te veel geweten om al dat uitgevoerde kwaad ook doodgemoedereerd te kunnen verdragen, waarna hij toch nog een mens blijkt en zelf ten onder gaat. Gelukkig maar, was ik geneigd te denken. Ook ik vond het een uitzonderlijk, verpletterend en gruwelijk boek, waarvan ik denk dat het een blijvende plaats tussen de klassieken verdient.
Onderhuids - Michel Faber
Ook in Onderhuids,een literaire sciencefiction- en psychologische roman, wordt Het Kwaad treffend verbeeld. Een jonge vrouw is op zoek naar stevig gebouwde mannelijke lifters, die ze naar een boerderij brengt waar een enorme vleesverwerkende industrie is gebouwd. Mensenvlees, wel te verstaan. Door mensen de hoofdrol te laten spelen als slachtoffers van de bio-industrie, wordt nog eens pregnant naar voren gebracht hoe wij tegen dierenlevens aankijken. En nee, dieren zijn geen mensen (want hebben bijna geen reflectieve vermogens). Maar omdat ik me zo goed kon identificeren met de slachtoffers heeft dit boek blijvend mijn vleesconsumptie veranderd.
Emma Donoghue - Kamer
Emma Donoghue beschreef hoe het Kwaad er nog meer uit kan zien. Of eigenlijk doet ze dat juist niet, maar is de dreiging steeds voelbaar. We zien de wereld door de ogen van een klein jongetje, waarbij langzaam, in elk geval tot mijn verbijstering, duidelijk wordt dat die wereld niet groter is dan de kamer waarin hij met zijn moeder woont. Sterker: dat hij nooit buiten die kamer is geweest. Hij is er geboren, omdat zijn moeder misbruikt werd en wordt door de man die haar ontvoerd heeft en al jaren gevangen houdt. Als het jongetje en zijn moeder ontsnappen liggen er nieuwe angsten op de loer: hoe moet hij zich tot de wereld verhouden die hij alleen van tv kent? Ik vond het niet alleen een sterk verhaal, maar ook een ongelooflijk mooi getekend kinderportret, waarbij er geen andere realiteit is dan die we door de ogen van het hoofdpersoontje zien. Ik realiseerde me weer dat voor ieder van ons de werkelijkheid anders is. Om Maxima te parafraseren: de werkelijkheid bestaat niet.
Jonathan Littell - De Welwillenden
Over de Welwillenden is natuurlijk niets origineels meer te zeggen. Margot Dijkgraaf schreef in de NRC ''het lezen was een beproeving. Niet alleen wegens de omvang (960 dichtbedrukte pagina’s), maar ook vanwege de uitgebreide gruwelen, de martelingen, de verminkingen, de plastische beschrijvingen van de Endlösung, van de gehangenen (hun erectie en hun ejaculatie), de honger, de onmenselijkheid, het bloed en de pijn die van de pagina’s spatten. (...) vooral in zijn psychologie overtuigde de roman mij geenszins. (...) De lezer beschouwt hem (de hoofdpersoon) in de loop van het boek als een zielige en pathetische figuur, die in vredestijd bij de psychiater zou zijn beland.'' Dat laatste klopt denk ik, maar als psychiater vond ik juist dát fascinerend. De hoofdpersoon wordt met al zijn psychopathie en narcisme als de verpersoonlijking van Het Kwaad neergezet, maar heeft een net te wankel zelfbeeld en net iets te veel geweten om al dat uitgevoerde kwaad ook doodgemoedereerd te kunnen verdragen, waarna hij toch nog een mens blijkt en zelf ten onder gaat. Gelukkig maar, was ik geneigd te denken. Ook ik vond het een uitzonderlijk, verpletterend en gruwelijk boek, waarvan ik denk dat het een blijvende plaats tussen de klassieken verdient.
Onderhuids - Michel Faber
Ook in Onderhuids,een literaire sciencefiction- en psychologische roman, wordt Het Kwaad treffend verbeeld. Een jonge vrouw is op zoek naar stevig gebouwde mannelijke lifters, die ze naar een boerderij brengt waar een enorme vleesverwerkende industrie is gebouwd. Mensenvlees, wel te verstaan. Door mensen de hoofdrol te laten spelen als slachtoffers van de bio-industrie, wordt nog eens pregnant naar voren gebracht hoe wij tegen dierenlevens aankijken. En nee, dieren zijn geen mensen (want hebben bijna geen reflectieve vermogens). Maar omdat ik me zo goed kon identificeren met de slachtoffers heeft dit boek blijvend mijn vleesconsumptie veranderd.
Emma Donoghue - Kamer
Emma Donoghue beschreef hoe het Kwaad er nog meer uit kan zien. Of eigenlijk doet ze dat juist niet, maar is de dreiging steeds voelbaar. We zien de wereld door de ogen van een klein jongetje, waarbij langzaam, in elk geval tot mijn verbijstering, duidelijk wordt dat die wereld niet groter is dan de kamer waarin hij met zijn moeder woont. Sterker: dat hij nooit buiten die kamer is geweest. Hij is er geboren, omdat zijn moeder misbruikt werd en wordt door de man die haar ontvoerd heeft en al jaren gevangen houdt. Als het jongetje en zijn moeder ontsnappen liggen er nieuwe angsten op de loer: hoe moet hij zich tot de wereld verhouden die hij alleen van tv kent? Ik vond het niet alleen een sterk verhaal, maar ook een ongelooflijk mooi getekend kinderportret, waarbij er geen andere realiteit is dan die we door de ogen van het hoofdpersoontje zien. Ik realiseerde me weer dat voor ieder van ons de werkelijkheid anders is. Om Maxima te parafraseren: de werkelijkheid bestaat niet.
De
Nieuwe Nederlandstalige Roman.
Ik
weet niet of die term al bestaat, maar er zijn recent een aantal debuutromans
verschenen die zo beeldend geschreven zijn en daarmee zo tot de verbeelding
spreken, dat er wel een nieuwe generatie schrijvers lijkt te zijn opgestaan. Zo
zou ik zelf willen kunnen schrijven! Met bewondering en lichte afgunst heb ik
het met taal geschilderde Het Lam van
Jannie Regnerus gelezen, de originele metaforen en scherpe observaties van Nina
Polak in We zullen niet te pletter slaan,
de sobere maar trefzekere stijl van Jaap Robben in Birk en als klap op de vuurpijl de mooi gecomponeerde ideeënroman De kunst van het vallen van Gaea
Schoeters. Op bijna elke pagina gedachten die aanzetten tot verwondering en
overpeinzing, zonder de vaart uit het verhaal te halen. Prachtig!
Mijn Moeder Is een Vaderjood van uitgeverij Libris Venstra is nu verkrijgbaar
Geen opmerkingen:
Een reactie posten