 |
| Foto: Sacha de Boer |
Vervoering, Politiek, Bevrijding, Metafoor en Schoonheid.
Er zijn mensen die snel
kunnen rennen, ik kan snel lezen. Echte literaire schrokop. Uit de duizenden
boeken vijf te kiezen die een onuitwisbare indruk achterlieten, revoluties in
het hoofd veroorzaakten of domweg verdienen te worden aanbevolen, valt niet
mee. De Britse schrijver David Mitchell gaf in een lezing vijf redenen waarom
we boeken lezen. Vervoering, Politiek, Bevrijding, Metafoor en Schoonheid. In zijn
categorieën gaat een chronologie schuil. Laat ik dus beginnen met het laatste
motief dat vooral de oudere lezer die ik inmiddels ben geworden, aanspreekt.
Schoonheid.
In Oceaan van een zee (1995), een vroege roman van Alessandro Baricco.
Van huis uit musicoloog schrijft hij letterlijk op de muziek, zowel als muzisch.
In een voortdurende zoektocht naar de poëzie van het vertellen, naar het
mysterie van het vertellen. Naar het geheim van de zee en de liefde. Waar houdt
het water op en begint het land? Wanneer wordt liefdevolle overgave doodsverlangen?
Zijn personages zijn vloeibaar, ze dragen vele
mogelijkheden in zich, en al die mogelijke verhalen vormen een beeldschoon web
dat reikt naar het sublieme.
Metafoor.
Het Hermetisch Zwart (1971) van Marguerite Yourcenar. Vlak voor zijn gevangenneming en zelfmoord dwaalt
Zeno, haar fictieve romanpersonage uit de zestiende eeuw, door het duingebied
van de Lage Landen. Het is een van de mooie ochtenden, waarin de zon langzamerhand
door de nevels heen breekt. Materieel (alchemist), lichamelijk (arts) en geestelijk
(filosoof) heeft hij gaandeweg de waarde van gevestigde filosofieën,
godsdiensten, poëzie en wereldlijke vreugden gerelativeerd. Zijn
laatste tocht door het landschap, lucide en evocatief beschreven, wordt alles
symbool voor zijn queeste naar de diepere zin van de dingen.
Bevrijding.
Het ultieme boek
over de persoonlijke bevrijding is The
Golden Notebook (1962) van Doris Lessing, de ‘heldendichteres van de vrouwelijke ervaring’. De geniale compositie, de herkenbare taal en de openheid
maakte Het gouden boek tot een
lijfboek voor vrouwen. Als ze dreigden kopje onder te gaan in de dagelijkse
routine van baan, huwelijk en moederschap, terwijl ze nog zoveel andere rollen
in hun leven wilden spelen. Boodschap van Lessing: je geluk ligt in de
keuze bij alles wat je doet, zo dicht mogelijk bij jezelf
te blijven.
Politiek.
Iedere
persoonlijke keuze is een politieke keuze. De Russische schrijver Vasili
Aksjonov heeft dit magistraal verbeeld in Generaties
van de winter (1997). Zijn fictieve familie Grasdov tracht te overleven in
het Stalinistische tijdperk. In de verhalen van de gezinsleden komen alle
morele dilemma’s samen waarvoor de sovjetintelligentsia zich geplaatst zag.
Aksjonov schreef zijn familiekroniek in de VS, nadat hem een publicatieverbod
werd opgelegd en in 1980 het staatsburgerschap was afgenomen. Wat een epische kracht. Om nooit meer te vergeten.
Vervoering.
Ik was 20 en las in Van de koele meren
des doods (1900) hoe fataal de liefde kan
zijn, hoe onherroepelijk het afscheid en hoe destructief onze existentiële
angst. Frederik van Eedens melancholie en noodlotsbesef sloot naadloos aan bij het
absolute alleen-op-de-wereld te zijn van de adolescent. Ik werd herkend. Hedwig,
c’etait moi!
Privédomein van uitgeverij Prometheus is nu verkrijgbaar
Geen opmerkingen:
Een reactie posten