Om te beginnen moet ik zeggen dat ik niet zo’n groot lezer ben. Uiteraard lees ik af en toe wel eens een boek, maar verslingerd of verslaafd aan boeken ben ik zeker niet. Het kost mij vooral moeite om aan een boek te beginnen. Hebben de eerste regels mij te pakken (of is het andersom?), dan ben ik vertrokken en soms niet meer te stoppen. Voor mij is de aanzet van een boek dus heel belangrijk. Welke vijf boeken vind ik de moeite van het vermelden waard? Ziehier...
Het stenen vlot van José Saramago heeft een bijzondere indruk op me nagelaten. Enerzijds door het originele onderwerp (het Iberisch schiereiland dat zich van Europa losmaakt) en anderzijds door de eigenzinnige, trage vertelstijl die vandaag binnen onze traditie niet zo evident is. Ik vond het een erg doorleefd en doorwrocht boek met enkele heel mooie gedachten. Eén ervan schiet me af en toe spontaan door het hoofd als ik een mooie vrouw zie: ‘Niemand heeft de plicht om mooi te zijn.’ En ik vul ze altijd aan met: ‘En niemand heeft de plicht om iets of iemand mooi te vinden.’
Ook Kalme chaos van Sandro Veronesi heeft me van begin tot einde geboeid. Alweer door het originele uitgangspunt: een man verliest plotseling zijn vrouw, blijft alleen achter met zijn dochter en besluit om aan de schoolpoort te blijven wachten zolang zijn dochter in de school aanwezig is. Als steun voor zijn dochter. Om te beginnen enkele dagen neemt hij zich voor, maar stilaan wordt het een gewoonte. Hij houdt er kantoor, ontvangt er collega’s en verplicht zelfs zijn bazen om tot bij hem aan de schoolpoort te komen. Ook het idee van het verplicht moeten rouwen, waar deze man niet in slaagt, is boeiend en verrassend.
Wat me ook na aan het hart ligt, is de poëzie van Herman De Coninck. Zijn verzameld werk ligt nooit veraf en af toe blader ik door het boek en raap enkele poëtische parels op. Zoals dat ene gedicht waarin hij de betekenis van poëzie weergaloos beschrijft: ‘Zoals je tegen een ziek dochtertje zegt: / mijn miniatuurmensje, mijn zelfgemaakt / verdrietje, en het helpt niet; / zoals je een hand op haar hete voorhoofdje / legt, zo dun als sneeuw gaat liggen, / en het helpt niet: // zo helpt poëzie.’
Een heel mooi literair werk, met warmte en met veel bezieling geschreven, vind ik Het graf van de voddenraper van Bart Vercauteren. In het boek beschrijft hij hoe moeilijk een trauma uit de Tweede Wereldoorlog (het vreselijke bombardement op Mortsel) wordt verwerkt en hoe diep de kraters in de menselijke levens zijn en eigenlijk ook nooit meer echt gevuld raken. Tegelijk zit er veel liefde in het boek. En mooie gedachten. Heerlijk voor wie van poëtisch proza houdt.
En ten slotte wil ik ook wel De ontdekking van de hemel van Harry Mulish aanhalen. Hoewel dus absoluut geen lezer heb ik deze klepper met veel plezier uitgelezen. Andermaal is het dat originele uitgangspunt dat mij over de streep trok. En het filosofische gehalte van het boek. Hoewel ik moet toegeven dat Mulish voor mijn part hier en daar wel een passage had mogen schrappen...
Helena van uitgeverij Houtekiet is nu verkrijgbaar.
